Dziennik Pieniacza

Rzecznika kampanii JK czeka bolesna operacja. Już teraz jest praktycznie unieruchomiony. Jakże gorzka jest ironia życia – dwadzieścia lat pracy i przygotowań, aby znaleźć się we właściwym miejscu. I choroba, która zabierze tę szansę. Czy będzie następna? Los rzadko jest dwa razy łaskawy…   

Wielokrotnie w moim otoczeniu obserwowałem osoby, które decydowały się nie skorzystać z szansy. Po studiach mój daleko bardziej systematyczny kolega nie przyjął propozycji współpracy z rektorem, bo najpierw chciał zrobić doktorat. Został z tym doktoratem w tym samym miejscu przez następne 30 lat.

Jak odchodziłem z administracji państwowej w 1991 roku, było duże zapotrzebowanie na osoby znające język angielski. Kilku moich kolegów dostało propozycje z firm wchodzących do Polski. Wielu z nich zdecydowało, że najpierw pojadą na placówkę, a po powrocie tym bardziej będą cenni. Po czterech latach język był warunkiem ciągle koniecznym, ale już nie wystarczającym.

Kilka lat temu podejmowałem decyzję, aby zmienić firmę. Przyjaciele, którzy podobnie jak ja nie potrafili odnaleźć się w mrocznej atmosferze zazdrości i lobbingu – nie tylko sami nie byli gotowi na ten krok, ale stanowczo mi go odradzali. Poczekaj chwilę – radzili – skończymy ten i kolejny fundusz, i wtedy możemy ewentualnie myśleć o czymś własnym. Kiedy? – spytałem. Za jakieś pięć lat…

Teraz w moim zawodzie jest nas w regionie kilku, może kilkunastu z podobnym doświadczeniem. Dzisiaj ma to jakąś wymierną wartość. Za 5 lat ci, którzy dzisiaj są młodzi i ambitni, będą nie tylko młodsi ode mnie i ciągle ambitni, ale także już doświadczeni. Dlaczego mam czekać, aż moja wartość spadnie?

Nic nie jest trwałe i stałe. Nikomu nie udało się być na stałe mistrzem – w sporcie, w sztuce, w polityce. Zawsze znajdzie się kiedyś ktoś młodszy i sprawniejszy. Dlatego trzeba łapać okazję, póki mamy przewagę. Póki mamy szansę… chyba, że uniemożliwi nam to choroba.   

Piątek, jak dawno już mi się nie zdarzało, od rana do wieczora pełen bardzo dynamicznych i ważnych spotkań. W takiej sytuacji jadąc do domu nie powinienem słuchać radia Tok FM. Robię ten błąd i po wiadomościach nie przełączam od razu radia. Dwóch filozofów (to określenie zawodu a nie epitet) z Uniwersytetu Warszawskiego komentuje bieżącą sytuację. Jeden z nich nagle ni z gruszki ni z pietruszki mówi o wielkim fałszu polskiej szkoły. Fałsz ten polega na tym, że okres powojenny przedstawiany jest jako okres wielkiej zapaści cywilizacyjnej. A przecież budowano wtedy szkoły i szpitale.

Dodam, że budowano wtedy także statki kosmiczne. Na świecie, także w Polsce, pojawiły się telewizory i samoloty. Wynaleziono pralki i lodówki. Gdyby nie władza ludowa, nie mielibyśmy tego.

Co musiano by zrobić w Polsce, aby pięknoduch z Uniwersytetu Warszawskiego uznał, że może jednak coś przespaliśmy? Nie lubię przesady, w żadną stronę. Dlatego śmieszyło mnie, kiedy na spotkaniu z Polonią w Kalifornii musiałem wysłuchać ataku na Konsula Generalnego (asystenta Parysa, a więc zakon PC) bo skończył „komunistyczną uczelnię”, a więc Uniwersytet Warszawski właśnie… ale, holender, może ten zapiekły facet z hrabstwa Martinez koło San Francisco – miał jednak rację?

Wieczorem czytam dzieciom skróconą wersję historii Polski i sam łapię się na dwóch nowych dla mnie przemyśleniach. Pierwsza dotyczy odległości w czasie. Mój dziadek mógł znać Ordona, tego którego Mickiewicz uśmiercił na przedpolach Woli. Samego Mickiewicza zresztą też. Mój ojciec był dorosłym , ba – dojrzałym człowiekiem, kiedy pojawiły się telewizory kolorowe, pralki automatyczne, odrzutowe samoloty pasażerskie, kuchenki mikrofalowe. Umarł w 1987 roku, a więc nie tylko nie dożył do upadku muru berlińskiego, ale także do komórek i laptopów. Czy ktoś pamięta czasy sprzed komórek i sprzed laptopów?

Czy człowiek zdążył się zmienić tak bardzo, aby nadążyć za techniką?

Czytam dzieciom, trochę skracając, historię Jakuba Szeli. „Żywią i bronią”. Poza Kościuszką, kiedy to właśnie ta grupa społeczna broniła nas? Kołatało mi się to w głowie, kiedy o mało co przez tę grupę społeczną nie zrezygnowaliśmy z członkowstwa w Unii. Udało nam się to dzięki wielkiemu przekupstwu. Zamiast na infrastrukturę i cywilizacyjny skok, przejadamy miliardy na utrzymanie obecnej, nie efektywnej struktury polskiej wsi.

Zbliżają się wybory samorządowe… znowu pieniądze na rozwój naszych miast i powiatów znajdą się w ręku przedstawicieli wsi. Ciekawe, czy to znowu marszałek Struzik będzie decydował o tym, jak wygląda moje miasteczko?

Wizyta w Gdańsku… zawsze lubiłem to miasto, ale teraz wracam z niego z wrażeniem degradacji tego miejsca. Hotele w Sopocie były zajęte przez festiwal, zdecydowałem się na Hanzę w Gdańsku, kiedyś topowe miejsce. Dwa kroki dalej otwiera się za dwa tygodnie Hilton. Hanza chyba poddaje się bez walki… Pokoje nieświeże, atmosfera hotelu ORBIS z lat 70-tych. I takie same aspiracje – pokój dumnie nazwany „apartamentem prezydenckim” (to musi być dla prezydenta jakiegoś naprawdę małego miasta) w takim hotelu kosztuje 1200 złotych… To na pewno była ostatnia wizyta w tym miejscu.

Ale taka sama atmosfera towarzyszy mi w wieczornym spacerze poza hotelem. Ulice brudne (ślady sików na środku ulicy!), zastawione autami. Dwa urokliwe miejsca – Długi Rynek i ulica Mariacka, a obok urok lat 70-tych. Miejscowi skarżą się, że miastu brakuje charakteru Krakowa czy Wrocławia. Starówka jest dla niemieckich emerytów i wycieczek szkolnych. Miejscowi tam nie pojawiają się wieczorem (tę rolę przejął Sopot).  Myślałem, że to przesada zgodna z zasadą: „trawa zielona tam, gdzie nas nie ma”… ale po spacerze potwierdzam. Gdańsk staje się miastem prowincjonalnym, zupełnie bez pomysłu na swoją wyjątkowość.

Staję pod Żurawiem. Po drugiej stronie Motławy wyspa z ruinami, przygnębiające wrażenie. Ale czy jak tam wybudują apartament owce w stylu a’la starówka (brr!), to czy wtedy będzie lepiej?

MG kupił sobie apartament nad Motławą jako miejsce weekendowo-wakacyjne. Co tam można robić???

Wracając postanowiłem skorzystać ze świeżo oddanej autostrady. Już nie będę mówił o tym, jak idiotycznie (poza południem) buduje się te autostrady, aby przypadkiem nie prowadziły skądś dokądś. Ale tym razem zainteresowałem się oznakowaniem tych dróg. Jeśli za oznakowanie odpowiadają te same osoby, co za budowanie – to nie ma się czemu dziwić że mamy to, co mamy. A chyba tak jest, bo słyszę w radio że dyrekcja dróg publicznych przygotowuje studium wykonawcze projektu elektronicznych tablic informujących podróżnych za – bagatela – 500 milionów złotych. Moja rada – od razu przeznaczyć te pieniądze na powodzian.

Autostrada jest tak nowa, że nie ma jej na moim GPS. Ale od czego są kierunkowskazy? Nie zakładam, że będzie napisane „alternatywna droga do Warszawy”.  Ale może Łódź? Albo chociaż Toruń? Skądże! W Gdańsku, miejscu gdzie przypływają promy chcą być przyjaźni dla obcokrajowców. Stąd trzeba się kierować zgodnie z drogowskazem: „Drogowa Obwodnica Trójmiasta”. Prosto, czytelnie, bez wątpliwości.

Z równą logiką zamiast informacji o parkingu – pojawiają się znaki „MOP..” i u nazwa wsi, obok której przechodzi autostrada w tym miejscu. Konia z rzędem temu, kto wie co znaczy MOP. Sprawdziłem w Wikipedii – to „Miejsce Obsługi Podróżnych”. Obsługa ma polegać na tym, ze czasem (nie zawsze) jest sracz. Ja jestem głupi i nie wiem, co to MOP. Ale światowy turysta, jak już wjedzie na autostradę przez Drogową Obwodnicę Trójmiasta, to rozpozna w znaku MOP miejsc e, gdzie się może wysikać. Ewentualnie…

Przejeżdżam przez miasteczko na głównej drodze prowadzącej ze Szczecina, Bydgoszczy i Torunia do Warszawy. Ograniczenie prędkości przez całą miejscowość do 40 km na godzinę. W mojej Podkowie  nie można ograniczyć prędkości, bo przejeżdżają mieszkańcy wsi Żółwin.  Tych 50-60 km i tak nikt nie kontroluje, stąd przejechane wiewiórki, młode sójki i małe psy. Dużych psów się nie przejeżdża – mogą uszkodzić karoserię.  Te 40 km/h na drodze krajowej i te 50km w mieście-ogrodzie jest równie bezsensowne…

I na koniec przejazd przez Sierpc. Przy wjeździe dumna nazwa: Kulturalna Stolica Mazowsza. Niektórym ludziom kultura ogranicza się do koła gospodyń wiejskich. Przed miastem piękne pola, spacerują bociany. Szukam tych teatrów i oper… na początek cmentarz, potem kilka kilometrów kamieniarzy, sklep Biedronki. I wreszcie coś kulturalnego – duży kolorowy neon na baraku: „Erotic Shop Pikanteria”. A więc w Sierpcu koło gospodyń wiejskich poszło z duchem czasu, wiadomo stolyca…

Aby zasłużyć na miano pieniacza, znowu trochę narzekań konsumenta.

Usiłuję dokonać rezerwacji samochodu w Mediolanie na drugi czerwcowy weekend.  Już dawno się nauczyłem, że nie należy tego robić (poza Stanami) w Hertz – nie mają dobrych aut. I rzeczywiście, na lotnisku Malpensa nie ma ani jednego w ofercie z automatyczną skrzynią biegów. Próbuję więc, mimo odrazy, w Avisie. Jest interesujący mnie pojazd. Ale z chwilą kiedy podaję kraj pochodzenia, na stronie pojawia się duży czerwony napis, że muszę zagwarantować rezerwację kartą kredytową, co można zrobić dzwoniąc na numer w Stanach na który nie można dodzwonić się z zagranicy. Miłe.

Dzwonię do polskiego Avisa, przedstawiam cały problem, tam proszą abym zadzwonił pod inny numer, tam mnie przełączają między działami. W końcu – czwarta! – osoba jest kompetentna aby wysłuchać mnie do końca.

Zaczynam więc historię od początku. Nie mam dobrych doświadczeń z AVISEM. Kilka lat temu chciałem zabrać Z. na romantyczny weekend do Nicei. Z. chciała przejechać się kabrioletem. W swojej ofercie miał go tylko Avis. Po przylocie na miejsce widzimy pół parkingu zastawionego kabrioletami. Ale kiedy pokazuję polskie prawo jazdy – nagle okazuje się, że mam złudzenie optyczne. Nie ma kabrioletów.  Długa awantura, ostatecznie musimy awaryjnie wypożyczać auto z Hertza. I długa korespondencja z francuskim AVIS’em. Piszą do mnie, że moje polskie karty kredytowe były problemem, bo nie można się było dodzwonić do Polski.  Takie kłopoty – odpowiadam – z dodzwonieniem się do Polski występują od czasu, kiedy polską telekomunikację kupiła francuska firma. Ale sęk w tym, że dla potwierdzenia kart nie były potrzebne telefony do Polski. Karta American Express (wystawiona w UK) i karta Visa (wystawiona w USA) mają swoje centra autoryzacyjne we Francji. Nikt nie dzwonił do nich tego feralnego wieczora. Po czasie dowiaduję się, że po prostu jacyś Rosjanie uszkadzali kabriolety, więc na wszelki wypadek nie wynajmowano ich nikomu z Europu Wschodniej.

Czy teraz jest podobne nastawienie w Mediolanie? Bo jeśli tak, to oszczędzę sobie problemu i jednak wynajmę, jak nie z Hertza to może z Sixta?

Pani pyta, w czym obecnie problem. Problem w tym, że moja karta preferowanego klienta w tym akurat miejscu nie chce zadziałać, a system nie pozwala mi wprowadzić już numeru karty kredytowej. Pani radzi, abym wszedł do systemu bez podawania numeru karty. Robię tak i pokazuje mi się cena dwukrotnie większa, niż z kartą. Nie należę do osób przesadnie oszczędnych, ale nie lubię jak się mnie robi w konia.

Pani na zakończenie twierdzi – to już pana problem i pana decyzja. Nie wiem, dlaczego system nie chce uznać pańskiej karty klienta (podobno jest w porządku), jeśli nie chce pan robić rezerwacji bez swojej zniżki – to już pana problem. Może i mój problem, ale jednocześnie bezczelność Avisa.

Cóż, nie kupię sobie już nic Montblanca, nie dam się namówić na szycie garnituru w Zegnie, muszę sobie znaleźć inną wypożyczalnię aut… bo jednak Avis przegina.

A potem będziemy czytać o kryzysie, o nieuczciwej konkurencji tańszych lokalnych dostawców, o mniejszej gotowości konsumentów do wydawania pieniędzy…

To trochę tak, jak ze sprzedażą mieszkań. Dwukrotnie pytałem się o możliwość zakupu mieszkań w Holland Park obok placu Trzech Krzyży. Raz mnie zignorowano, za drugim razem posłano mnie na drzewo – bo tylko wynajem.

Teraz dostaję piękną kopertę, folder nieruchomości i indywidualne zaproszenie do zakupu dowolnego mieszkania. Dziękuję. Jakoś straciłem ochotę na nich.

Chciałem kupić synowi mieszkanie w Eco Park obok pól Mokotowskich. Skusiły mnie piękne, całostronicowe ogłoszenia. Okazało się, że mogę zapisać się na listę rezerwową. Pytałem po co im w takim razie ogłoszenia? Do dziś tego nie rozumiem, przez pół roku po zamknięciu list duże kolorowe ogłoszenia w Gazecie Wyborczej.  Potem byłem na parapetówce i zobaczyłem,  że napaćkano dom obok domu i że to wcale nie jest fajne miejsce.

Teraz znowu indywidualne zaproszenie… jak na rasowego pieniacza przystało, jak raz się sparzę, to nie chcę mieć z nimi nic wspólnego. Teraz wy spadajcie na drzewo… snobistyczni sprzedawcy mieszkań, nadęci i niekompetentni sprzedawcy luksusowej odzieży i dodatków, chamscy urzędnicy firm wynajmujących samochody… Na szczęście jest konkurencja. A wy lądujcie w kasach hipermarketów, ale tam chyba są ciut wyższe standardy…

Na arenę polityczną wraca Anna Cugier-Kotka… czytam próbę wywiadu z Jackiem Kurskim, jej znajomym i kiedyś protektorem. Bardzo zdenerwowany, chce pytań na piśmie..

Ale to nie o Kurskim ma być mowa. Jak bardzo chorym na popularność trzeba być, aby tak jak Cugier-Kotka próbować wrócić na scenę. Z czym zresztą chce wrócić? Z nazwiskiem, w złym kontekście zresztą. Znowu chwila sławy… chore.

Stoją za tym „kreatorzy wizerunku”, specjaliści od „marketingu politycznego”, „spin doktorzy”. Bardzo ciekawa grupa, ciekawy temat dla naukowców (najlepiej specjalistów od psychiatrii klinicznej).

Obserwowałem w swoim życiu jak grupa ta się tworzyła. Najpierw dziennikarze dworscy. Chodzący rano po wszystkich warszawskich hotelach szukając informacji o konferencjach prasowych. Następnie wciskających się na nie ze swoją legitymacją prasową po to tylko, aby zjeść dobry posiłek i zabrać prezenty przygotowane dla uczestników.

Potem kolejny etap rozwoju – tworzenie dla gazet rankingów. Podpieranych jakimiś nazwami instytutów. A potem chodzenie po firmach z tekstem – czy chce pan sponsorować publikację rankingu takiego a takiego? Jak ktoś nie chciał, to dowiadywał się że jego konkurent ma lepszy produkt, a w jego własnym produkcie doszukiwano się śladowych ilości tego, co i tak jest w każdym produkcie.

To nie jest tylko polski mechanizm. Amerykański instytut konsumencki zarzucił kiedyś Gerberowi że w odżywkach dla dzieci są azotany i ślady pestycydów. Nie napisał już, że jakieś tysiąc razy mniejsze niż w kupowanych normalnie owocach i warzywach. Były i już, a więc coś jest źle.

Część ze specjalistów od rankingów poszła w kierunku atestów i nagród. Można więc było sobie kupić tytuł Asa biznesu albo określenie Solidna Firma. Dużym dla mnie rozczarowaniem był też tytuł „Teraz Polska”. Kiedy zaproponowano nam ten tytuł dla Bobo Fruta, z entuzjazmem dostarczyliśmy wszystkich niezbędnych informacji. Wtedy okazało się, że trzeba jeszcze zapłacić. Nasze standardy korporacyjne nie zezwalały na płacenie za wybór… a więc „Teraz Polska” zostało przyznane kopii Bobo Fruta produkowanej wtedy (zaraz potem zakład padł) w Białymstoku.

Część biznesowo zorientowanych dziennikarzy poszło w kierunku public relations i public affairs. W pierwszych latach po transformacji polegało to na publikowaniu tekstów lub robienia programów telewizyjnych na temat produktów. Coś, co dzisiaj się nazywa kryptoreklamą. Za program o firmie, pokazanie logo i czołobitną rozmowę z prezesem płaciło się określoną stawkę, wielokrotnie mniejszą niż oficjalna cena reklamy.

Co ważniejsze dla wielu decydentów, w reklamie reklamuje się produkt. A gdzie ego prezesa? To on jest przecież najważniejszy!

Dzisiaj, kiedy kryptoreklama jest o wiele trudniejsza do wykonania, pozostałością tych atawizmów są wywiady sponsorowane, gdzie prezes obowiązkowo siedzący za biurkiem z długopisem w dłoni dzieli się z (nielicznymi chyba) czytelnikami swoją mądrością.

Kiedy skończyły się rankingi, już wszyscy którzy chcieli kupili sobie nalepkę „Teraz Polska”, kryptoreklama stała się trudniejsza, PR bardziej wymagający – część specjalistów od tego wszystkiego stała się specjalistami od wizerunku i marketingu politycznego. Znaleźli się na zapleczu polityków, wypowiadają się w mediach, co pewien czas zwracają na siebie uwagę tak jak ta obecna akcja z aktorką Cugier-Kotką.

Jak poznać prawdziwego, profesjonalnego specjalistę od wizerunku i marketingu politycznego? Po tym, że nikt (poza ścisłym gronem specjalistów) o nim nie słyszał. Jeśli więc widzimy pana Tymochowicza opowiadającego, co zrobił z Lepperem albo Mistkiewicza wyjaśniającego zachowanie Komorowskiego – to wiemy, co mamy sądzić.